Termin „komunikacja” wywodzi się z łacińskiego słowa „communicatio” i oznacza łączność, wymianę, rozmowę. Jest to więc proces wymiany informacji między jej uczestnikami. Komunikacja międzyludzka jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka, a jej istotę stanowi przenoszenie różnych wiadomości. Komunikowanie się może być realizowane przez wypowiedzi ustne, pisemne i różne formy wizualne oraz tzw. mowę ciała np. różnego rodzaju gesty, barwę i ton głosu czy mimikę twarzy. W edukacji przedszkolnej bardzo ważną rolę odgrywa skuteczne komunikowanie się na płaszczyźnie rodzina-dom, gdyż współpraca nauczycieli z rodzicami dziecka jest jednym z najistotniejszych czynników warunkujących osiągnięcia dobrych rezultatów w pracy wychowawczo-dydaktycznej przedszkola. Rodzina odgrywa niezwykle ważną rolę w rozwoju osobowości dziecka, zarówno w sferze psychicznej jak i społeczno-emocjonalnej. Już w wieku poniemowlęcym dziecko zaczyna przekraczać próg rodziny i wchodzić w coraz bardziej złożone kręgi wspólnot ludzkich, grup i instytucji, które w różnym zakresie zaczynają wypełniać jego przestrzeń życiową. Wiek przedszkolny to okres przełomowy pod tym względem. Wiele współczesnych rodzin potrzebuje wsparcia w wychowaniu dzieci, w budowaniu wizji ich rozwoju, ustalaniu ważnych życiowych celów, odnajdywaniu swojego miejsca w społeczności. Wsparcie to musi wyjść z przedszkola, które złamie stereotyp rodzicielskiego myślenia o niemożności wpływu na kształt i warunki edukacji przedszkolnej ich dzieci. Wyraźna staje się potrzeba bardziej planowych, otwartych, szczerych, partnerskich kontaktów, polegających na wymianie poglądów dotyczących spraw wychowania i poprzez to ustalenia jednolitego, wspólnego sposobu oddziaływania na dziecko i wspólnej odpowiedzialności za warunki jego rozwoju. Jako, że zarówno rodzina jak i przedszkole mają tak duży wpływ na prawidłowy rozwój dziecka, oba te środowiska powinny współdziałać ze sobą, aby dostarczyć jak najwięcej doświadczeń niezbędnych do pełnego rozwoju wszystkich sfer osobowych dziecka. Według opinii nauczycieli, rodzice są nieocenionym źródłem informacji o swoich dzieciach, o ich słabych i mocnych stronach, potrzebach, zainteresowaniach. Nauczyciel uzyskując te informacje ma większą szansę spojrzenia na dziecko z szerszej perspektywy, może lepiej zrozumieć jego przedszkolne funkcjonowanie i podjąć właściwe metody pracy wychowawcze-dydaktycznej. Z punktu widzenia rodziców właściwy kontakt z nauczycielem daje większą wiedzę na temat funkcjonowania ich dziecka w placówce przedszkolnej i pozwala trafniej określać wymagania i oczekiwania wobec niego.

Aby współpraca rodziców i nauczycieli przebiegała właściwie i dawała pożądane efekty powinna opierać się na:
- wspólnocie celów wychowania;
- przychylnym stosunku rodziny i przedszkola do tej współpracy;
- odpowiednim zorganizowaniu współpracy z uwzględnieniem potrzeb, warunków,
treści, form itp.;
- traktowaniu rodziców podmiotowo w procesie wychowawczym.
Nauczyciel wykonując swój zawód powinien posiadać pewne specyficzne umiejętności interpersonalne. Należy do nich umiejętność komunikowania się, a więc przekazywanie informacji i wiadomości słowem, ale także niewerbalnie: gestem, mimiką itp. Porozumiewanie się za pomocą słów cechuje precyzja komunikatu, natomiast sygnały niewerbalne odsłaniają emocje towarzyszące słowom.
Komunikacja niewerbalna tworzy kilka grup sygnałów, należą do nich:
- Kinezjetyka - czyli mowa ciała: mimika twarzy, gestykulacja, kontakt wzrokowy itp.
- Parajęzyk - ton głosu, jego natężenie oraz inne dźwięki wyrażające emocje( np.„ach”).
- Samoprezentacja – wygląd rozmówcy, zarówno fizyczny wygląd jak i fryzura, ubranie. To bardzo ważny element dostarczający wielu informacji decydujących często o kształcie rozmowy.
- Dotyk - jest ważnym sygnałem wyrażającym się w uścisku dłoni, poklepywaniu lub obejmowaniu drugiej osoby przy powitaniu. Dotyk świadczy o stosunku emocjonalnym i zależy zarówno od uprzejmości, kultury osobistej, wychowania, jak i od kontekstu kulturowego.
- Proksemika - czyli zastosowanie w czasie komunikowania się dystansu interpersonalnego a także dystansu przestrzeni.
- Chronemika - czyli sygnał określony czasem np. punktualność, czas trwania rozmowy.
- Elementy otoczenia również wpływają na relacje między rozmówcami.
Komunikowanie się z rodzicami dzieci powierzonych naszej opiece będzie bardziej skuteczne, gdy informacje niewerbalne i te wyrażone słowem będą współtworzyć komunikat i wzajemnie się uzupełniać.
Aby komunikacja interpersonalna na płaszczyźnie rodzic-nauczyciel była skuteczna:
- nauczyciel powinien przekazywać swoje opinie oraz argumentować swój punkt widzenia rzeczowo i konkretnie;
- rodzic powinien odczuć w postawie nauczyciela zrozumienie dla jego położenia i uwzględnienie jego punktu widzenia;
- nauczyciel powinien w kontaktach z rodzicami być otwarty, życzliwy i autentyczny. Ważne by umiał spojrzeć na problem z dystansem, bez emocjonalnego zaangażowania.

Aby komunikacja pozwalała na rozwój każdego z jej partnerów muszą być spełnione pewne reguły:

• każdy z rozmówców powinien wyrazić swoje odczucia, wrażenia i myśli w sposób jasny i zrozumiały dla innych w obecności osób zainteresowanych.

• Każdy z rozmówców winien być traktowany indywidualnie i z szacunkiem.

• Różnice zdań pomiędzy rozmówcami powinny być uwzględnione i wykorzystane w celu rozwiązania problemów nigdy inaczej.

• Podstawą umiejętnością w zakresie porozumiewania się jest sztuka słuchania.

• Istotne jest by było to słuchanie prawdziwe tzn. należy wspierać rozmówcę poprzez kontakt wzrokowy, przytaknięcie głową, lekkie nachylenie w stronę rozmówcy, zadawanie pytań, precyzowanie odpowiedzi, upewnienie się czy dobrze rozumiemy wypowiedź.

• By rozmowa była satysfakcjonująca trzeba odpowiednio precyzować wypowiedzi, językiem niewerbalnym przekazać informacje wspierające treść słów, uwzględnić różnice kulturowe w sposobie komunikacji.

• Kontakty z rodzicami przynoszą efekt, jeżeli są poparte zaufaniem, szczerością, podmiotowym traktowaniem, gotowością na zmiany.

  Nauczyciel pragnący owocnych kontaktów z rodzicami powinien:
  - podczas rozmów unikać oceniania wypowiedzi rozmówcy,
  - nie dawać pochopnych rad,
  - nie potępiać ani też nie usprawiedliwiać,
  - nie przejmować negatywnych emocji rozmówcy.
  
  Umiejętne porozumiewanie się nauczyciela z rodzicami dzieci jest nie tylko wskaźnikiem dobrego wykonywania obowiązków, ale również narzędziem pracy. Musimy pamiętać, iż to my nauczyciele często jesteśmy dla dzieci i rodziców pewnym wzorem. Jak postrzegany będzie nauczyciel, jego stosunek do dziecka, kompetencje, zaangażowanie tak też będzie oceniana wartość przedszkola jako instytucji wychowawczej. Tylko razem można stworzyć odpowiedni klimat wychowawczy. Właściwa współpraca powinna prowadzić do zintegrowania działań wychowawczych. Przedszkole, wspomagając rodzinę, powinno być miejscem, w którym dziecko uczy się rozumieć siebie i innych, a także otaczający świat. Współpraca nauczycieli z rodzicami jest warunkiem sukcesu dzieci.
  
  Jak współpracować z rodzicami – 10 rad dla nauczycieli

Po pierwsze - rozmawiać, po drugie - informować, po trzecie - częściej chwalić, niż skarżyć na dziecko. Przedstawiamy 10 rodzicielskich sugestii, co robić, by współpraca układała się dobrze i 10 podpowiedzi, czego unikać w kontaktach z rodzicami.

Co zrobić, by współpraca z rodzicami sprawnie przebiegała?

1. Być otwartym na kontakty, chętnie rozmawiać.

2. Widzieć w dziecku pozytywne cechy, o problemach rozmawiać tylko z rodzicami, nigdy w obecności dziecka, delikatnie informować o kłopotach.

3. Traktować rodziców po partnersku, z uwagą wsłuchiwać się w ich oczekiwania, realizować sugestie, szanować ich wolę.

4. Od początku otoczyć dziecko serdeczną troską.

5. Trudne sytuacje wyjaśniać obiektywnie, spokojnie, szukając przyczyn, a nie rozwodząc się nad skutkami.

6. Informować na bieżąco.

7. Korzystać z nowych technologii (strona internetowa, maile).

8. Liczyć się z pieniędzmi rodziców.

Kwestie finansowe budzą sporo emocji. Zawsze trzeba dokładnie przedstawiać plan wydatków i szczegółowo się z nich rozliczać.

9. Okazywać gotowość do niesienia pomocy.

Rodzice potrzebują wsparcia u wychowawcy, w przypadku kłopotów z dzieckiem często traktują nauczycielkę jak instancję pierwszej pomocy, proszą o radę, licząc na jej doświadczenie i przygotowanie pedagogiczne.

dziecko.

10. Określić jasne zasady, zapoznać z nimi rodziców i przewidywać różne sytuacje.

Czego unikać w kontaktach z rodzicami?

Nieporozumienia i konflikty między rodzicami a nauczycielami biorą się z różnych powodów. Oto najczęstsze miny, na które wpadają nauczycielki przedszkola. Warto unikać:

1. Krytykowania charakteru dziecka.

2. Skarżenia na dziecko.

3. Postawy bezradności.

4. Braku elastyczności, tzw. betonu: "nie ustąpię", "wiem lepiej, bo mam doświadczenie", "nie twórzmy precedensów".

5. Zwracania się do rodziców w trzeciej osobie.

Często w przedszkolach nauczycielki mówią do rodziców: "niech mama podpisze...", "a tata ma do nas jakąś sprawę?"

6. Przerzucania problemu na rodziców.

7. Mijania się z prawdą.

8. Wyróżniania rodziców i dzieci "po znajomości".

9. Niechęci do działania.

10. Obojętności, tumiwisizmu.

Wypalenie zawodowe to częsta przypadłość w każdej grupie zawodowej, zdarza się również wśród nauczycieli. Nigdy jednak nie może prowadzić do obojętności czy karygodnych zaniedbań.